In
Trong lịch sử cách mạng Việt Nam, nhiều trí thức có tài, có đức như các cụ Nguyễn Văn Tố, Nguyễn Văn Huyên, Tạ Quang Bửu, Tôn Thất Tùng, Phan Anh, Hoàng Minh Giám, Trần Đại Nghĩa, Huỳnh Thúc Kháng…, mỗi người một hoàn cảnh, nhưng đều kính phục Bác Hồ, một lòng đi theo cách mạng, góp phần tích cực cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.
 |
| Bên trái Bác là học giả Nguyễn Văn Tố, bên phải là Chí sĩ Huỳnh Thúc Kháng |
Bối cảnh trọng dụng nhân tài của Bác, khi cách mạng vừa thành công, cả nước bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược đã để lại những bài học quý báu.
Bài học trước hết và xuyên suốt cho thấy, Bác Hồ - một bậc Đại nhân, Đại trí, Đại dũng - có sự nhìn nhận, đánh giá đúng đắn về vai trò người trí thức nói chung, người có tài đức nói riêng. Sự nhìn nhận, đánh giá đúng đắn đó xuất phát từ thực tiễn đất nước và xã hội Việt Nam, một đất nước và xã hội trong đó chủ nghĩa yêu nước truyền thống là sợi chỉ đỏ xuyên suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Sự nhìn nhận, đánh giá đúng đắn đó cũng bắt nguồn từ lợi ích chung của Tổ quốc và dân tộc, vì mục tiêu cao cả: Độc lập - Tự do - Hạnh phúc.
Khẳng định Đảng ta rất trọng dụng trí thức, cả cuộc đời Người quyết tâm thực hiện bằng được quan điểm đó. Nhất quán tư tưởng đại đoàn kết toàn dân tộc, khẳng định “Ai có tài, có đức, có sức, có lòng phụng sự Tổ quốc và phục vụ nhân dân thì ta đoàn kết với họ”, Bác để lại bài học lớn trong việc dùng nhân tài là “ta không nên căn cứ vào những điều kiện quá khắt khe. Miễn là không phản lại quyền lợi dân chúng, không là Việt gian, thân Pháp, thân Nhật, có lòng trung thành với Tổ quốc là có thể dùng được. Tài to ta dùng làm việc to, tài nhỏ ta cắt làm việc nhỏ, ai có năng lực về việc gì, ta đặt ngay vào việc ấy. Biết dùng người như vậy, ta sẽ không lo gì thiếu cán bộ”. Bài học trọng dụng nhân tài của Bác, như Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói, đó là khéo nhen chút than hồng, nó sẽ cháy thành lửa ngọn.
Muốn trọng dụng nhân tài, phải có lòng nhân ái. Có lòng độ lượng, rộng rãi thì mới có thể đối xử với người tài đức một cách chí công vô tư, không có thành kiến. Lòng Bác rộng như biển cả, bao dung cảm hóa tất cả mọi người. Mặt khác, phải có bản lĩnh, sáng suốt, mới khỏi bị bọn vu vơ bao vây, mà cách xa người tài đức.
Muốn dùng nhân tài phải biết quý trọng nhân tài, nhưng trước hết phải biết phát hiện, lựa chọn và hiểu biết nhân tài. Bác Hồ có cách phát hiện, lựa chọn nhân tài độc đáo, đó là gửi thư cho đồng bào kêu gọi “ai có tài năng và sáng kiến về những công việc đó, lại sẵn lòng hăng hái giúp ích nước nhà thì xin gửi kế hoạch rõ ràng cho chúng tôi. Chính phủ sẽ nghiên cứu kế hoạch ấy một cách kỹ lưỡng, có thể thực hành được thì sẽ thực hành ngay”.
“Quy trình” tìm kiếm nhân tài của Bác không máy móc, cứng nhắc một phía từ tổ chức, mà luôn biết khai thác trí tuệ, tài năng trong mấy chục triệu đồng bào với một thái độ thật sự cầu thị, chân thành. Với suy nghĩ đất nước không thiếu người tài đức, chỉ vì “Chính phủ nghe không đến, thấy không khắp, đến nỗi những bực tài đức không thể xuất thân”, Bác thành thực nhận khuyết điểm về mình và muốn khắc phục khuyết điểm bằng cách trọng dụng những kẻ hiền năng. Người đề nghị các địa phương phải lập tức điều tra nơi nào có người tài đức, có thể làm được những việc ích nước lợi dân, thì phải báo ngay cho Chính phủ biết.
Bác Hồ là người có tầm nhìn xa, trông rộng, biết nhìn người, biết dùng người. Muốn dùng được người tài, phải biết phân loại người tài. Không phải ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay. Vì vậy phải tùy tài mà dùng người, xem người ấy xứng với việc gì. Nếu người có tài mà dùng không đúng tài của họ, cũng không được việc. Bài học không thành công trong sử dụng nhân tài Bác Hồ thường nhắc tới là “thợ rèn thì bảo đi đóng tủ, thợ mộc thì bảo đi rèn dao. Thành thử hai người đều lúng túng”.
Người đến với những người tài đức bằng tất cả sự chân thành, cảm thông và tin tưởng, không một chút định kiến. Huỳnh Thúc Kháng - một bậc trí thức yêu nước có uy tín lớn trước cách mạng đã tâm niệm: Chí thành, năng động, tấm lòng thành của Cụ Hồ làm đá cũng phải chuyển huống là tôi. Luật sư Phan Anh xúc động và cảm kích trước tấm lòng nhân hậu và bao dung của Bác, vì thấy Bác không lấy việc ông đã tham gia chính phủ Trần Trọng Kim thân Nhật làm điều, mà vẫn cho ông là một trí thức yêu nước và trọng dụng.
Người tài đến với Bác vì họ thấy mình trong Bác, bởi Bác tạo điều kiện cho người tài sống trong môi trường dân chủ, mọi người tài xứng đáng làm chủ vận mệnh đất nước, đem tài năng của mình phụng sự Tổ quốc.
Bác Hồ là người có tầm nhìn xa, trông rộng, biết nhìn người, biết dùng người. Muốn dùng được người tài, phải biết phân loại người tài. Không phải ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay. Vì vậy phải tùy tài mà dùng người, xem người ấy xứng với việc gì. Nếu người có tài mà dùng không đúng tài của họ, cũng không được việc. Bài học không thành công trong sử dụng nhân tài Bác Hồ thường nhắc tới là “thợ rèn thì bảo đi đóng tủ, thợ mộc thì bảo đi rèn dao. Thành thử hai người đều lúng túng”.
Người đến với những người tài đức bằng tất cả sự chân thành, cảm thông và tin tưởng, không một chút định kiến. Huỳnh Thúc Kháng - một bậc trí thức yêu nước có uy tín lớn trước cách mạng đã tâm niệm: Chí thành, năng động, tấm lòng thành của Cụ Hồ làm đá cũng phải chuyển huống là tôi. Luật sư Phan Anh xúc động và cảm kích trước tấm lòng nhân hậu và bao dung của Bác, vì thấy Bác không lấy việc ông đã tham gia chính phủ Trần Trọng Kim thân Nhật làm điều, mà vẫn cho ông là một trí thức yêu nước và trọng dụng.
Người tài đến với Bác vì họ thấy mình trong Bác, bởi Bác tạo điều kiện cho người tài sống trong môi trường dân chủ, mọi người tài xứng đáng làm chủ vận mệnh đất nước, đem tài năng của mình phụng sự Tổ quốc.
Sự ứng xử tinh tế, văn hóa, có tình có nghĩa, trên cái nền trí tuệ, bản lĩnh cũng là một bài học lớn trong việc trọng dụng nhân tài của Bác. Tướng Nguyễn Sơn - một vị tướng huyền thoại, cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, một chiến sĩ quốc tế xuất sắc, kể lại câu chuyện về tấm danh thiếp của Bác Hồ tặng ông năm 1948: Bác Hồ phái Thứ trưởng Phạm Ngọc Thạch vào chủ trì lễ phong quân hàm cho mình. Trước đây mình có ý định không nhận cấp Thiếu tướng. Nhưng với thái độ xử sự qua tấm danh thiếp mười hai chữ Cụ gửi mình khiến mình thấy có nhiều điều suy nghĩ khác trước. Chỉ có mấy chữ ấy thôi mà sao nó lay động tâm tư mình thế, và sao mà Bác ân cần cặn kẽ thế! Thật là uyên thâm, thật là chí tình! Mười hai chữ đó là: Đảm dục đại. Tâm dục tế. Trí dục viên. Hành dục phương (gan phải cho to, lòng phải trong sáng, suy nghĩ phải trọn vẹn toàn diện, hành động phải ngay thẳng).
Đại hội lần thứ XII của Đảng khẳng định “phát triển giáo dục và đào tạo nhằm… bồi dưỡng nhân tài”. Từ những bài học lớn của Bác Hồ để lại, cần suy nghĩ một cách nghiêm túc, thấu đáo, vận dụng và phát triển sáng tạo để có thể trọng dụng nhân tài một cách có hiệu quả nhất. Nhân tài không chỉ từ một nguồn giáo dục và đào tạo, mà còn từ đời sống thực tiễn, trong số hơn 90 triệu đồng bào. Đối với nhân tài không chỉ có bồi dưỡng mà trước hết phải điều tra, phát hiện, lựa chọn, hiểu biết rồi mới bồi dưỡng và quan trọng nhất là phải quý trọng thật sự và khéo dùng họ đúng tài, xứng việc. Phải thấm nhuần sâu sắc hơn “quy trình” công tác cán bộ của Bác Hồ để làm thật sự, không dừng lại ở câu chữ trên nghị quyết hoặc làm một cách máy móc, hình thức, để lọt những cán bộ hư hỏng vào bộ máy. Đối với nhân tài, phải chân thực, thành tâm, tạo môi trường dân chủ để họ phát huy hết tài năng cống hiến cho đất nước và dân tộc. Bản thân người sử dụng nhân tài phải hiểu biết nhân tài, phải có đạo đức “dĩ công vi thượng”. Thiếu tâm, thiếu tầm, thiếu đức, thiếu trí tuệ, bản lĩnh thì không bao giờ biết quý trọng nhân tài, có được nhân tài và dùng được nhân tài.
Theo PGS, TS BÙI ĐÌNH PHONG/Báo Nhân dân
0 nhận xét:
Đăng nhận xét